Sài Gòn mưa tầm tã mấy ngày liền khiến cho cả mùa hè bắt đầu trở nên ẩm ướt, mới hôm qua đây, tháng Sáu đã trở thành tháng đầu tiên của một mùa mưa đầy.
Những ngày này, cuộc sống có vẻ chậm hơn và mình cũng có cảm hứng để viết nhiều hơn. Bài viết hôm nay sẽ giống với một bài chia sẻ dành cho một người bạn nhỏ mà mình có dịp nói chuyện gần đây, với hy vọng rằng những thông tin này sẽ giúp ích thêm cho em nói riêng và những bạn trẻ như em nói chung có nhiều lòng tin hơn trên con đường mà các em sắp chọn.
Cách đây gần 7 năm, khi mới bước vào nghề Product, mục tiêu trung hạn của mình lúc đó là trở thành một Product Manager, nên mình đã tìm đọc rất nhiều bài viết về skillset cần thiết để chuẩn bị cho vị trí này.
Trong bài viết hôm nay, mình sẽ chia sẻ lại những gì mà mình nghĩ là một Product Manager cần và nên có, dựa trên những gì mình học được thời gian qua cộng với kinh nghiệm thực tế của bản thân.
Trước khi nói đến những kỹ năng chuyên môn (technical skills), ở bài viết đầu tiên này, mình muốn đề cập đến vài soft-skills (kỹ năng mềm) mà mình nghĩ có thể luyện tập được và cũng có thể phát triển từ rất sớm trong quá trình còn đi học hoặc trong những năm đầu tiên bước chân vào nghề. Nếu bạn có tố chất và khả năng thiên bẩm trong những thứ mà mình sắp đề cập phía dưới thì đó sẽ càng là một lợi thế.
1- Communication skill – Kỹ năng giao tiếp

Đây có thể nói là một trong những kỹ năng căn bản mà dường như công việc nào cũng cần, nhưng với vị trí Product Manager, có lẽ nó là một trong những kỹ năng thiết yếu và tối quan trọng.
Là một Product Manager, bạn sẽ cần làm việc cùng rất nhiều người từ nhiều team khác nhau, với những mindset khác nhau, tính cách khác nhau, mục tiêu khác nhau trong chuyên môn và trách nhiệm công việc. Do vậy, bạn cần một kỹ năng giao tiếp tuyệt vời để có thể cộng tác với tất cả những bạn đồng nghiệp này.
Tùy vào vị trí ở mỗi công ty, Product Manager có thể sẽ làm việc độc lập hoặc quản lý một team gồm nhiều bạn Product Executive hay Senior/ Product Lead cho từng nhóm tính năng khác nhau thuộc phạm vi công việc của Product Manager đó. Một nền tảng giao tiếp tốt, trước hết là với team product của chính bạn, sẽ giúp bạn quản lý được tiến độ và chất lượng của mỗi đầu sản phẩm, nắm được chính xác những gì sẽ diễn ra bất kể là bạn có đang tham gia sâu cùng team hay chỉ đóng vai trò định hướng ở mặt giải pháp tổng thể.
Thứ đến là việc giao tiếp và làm việc với các team bên ngoài team product. Dễ kể tên nhất có thể bao gồm các team:
- Business:
- Bạn cần lắng nghe để hiểu được nhu cầu của team ở góc độ tài chính, các kế hoạch phát triển kinh doanh theo từng phân khúc khách hàng và theo thị trường mà sản phẩm đang nhắm tới v.v…
- Với team này, việc lắng nghe tốt chính là chìa khóa đầu tiên để bạn thực sự hiểu tường tận về những yêu cầu đầu vào, từ đó bắt đầu hình dung được một kế hoạch đáp ứng tổng quan về mặt sản phẩm.
- Product Design/ UX-UI team:
- Với team này, bạn lại cần có cách giao tiếp trực quan hơn, chuyển tải được yêu cầu sản phẩm thông qua wireframe/mock-up/user flow, và cả cái “vibe” hay style mà bạn đang định hướng cho sản phẩm nữa.
- Để giao tiếp tốt với designer, mình thường đi theo nguyên tắc giúp giảm thiểu xung đột thường thấy nhất, đó chính là phản hồi dựa trên căn cứ xác thực chứ không phải dựa trên cảm giác hay cảm xúc cá nhân, mà điển hình là những nhận xét nghe rất vô thưởng vô phạt như “nhìn chưa đẹp lắm”, “có vẻ hơi nhạt nhòa, không điểm nhấn” v.v…
- Development team:
- Việc giao tiếp với development team tốt chính là truyền tải được đầy đủ những gì bạn muốn sản phẩm đáp ứng được cho người dùng bằng ngôn ngữ mà development team có thể hiểu một cách chính xác và trọn vẹn.
- Một Product Manager giao tiếp tốt với dev team và có được sự support tuyệt vời từ dev team chính là một công thức tạo nên nền tảng vững chắc đầu tiên cho sản phẩm, khi mà mọi yêu cầu kỹ thuật sẽ đều được triển khai bằng những giải pháp mà cả team cho là tốt nhất, phù hợp nhất sau khi đã cùng nhau cân nhắc kỹ, chứ không phải chỉ là đáp ứng ở mức độ chấp nhận được trong tương quan của một mối quan hệ giữa “người yêu cầu – product team” và “người thực thi – dev team”.
Ngoài ra, tùy vào mỗi công ty mà sẽ còn rất nhiều các team liên quan khác như Research, Data Analyst, Customer Insight, Content, Communication, Legal, Risk Management v.v… Vai trò của PM chính là làm đầu mối đứng giữa tất cả các team này, cùng phối hợp để đáp ứng yêu cầu của các team liên quan cũng như tìm kiếm trợ giúp khi cần từ một vài team khác.
Việc giỏi giao tiếp sẽ giúp bạn làm việc với tất cả các team dễ dàng hơn, ăn ý hơn, đôi khi còn giúp các team hiểu nhau hơn khi mà một thực tế khá đặc thù trong ngành này là, mỗi team dường như sẽ có thiên hướng nói chuyện bằng một loại ngôn ngữ khác.
Vì vậy, nếu phải bầu chọn cho loại kỹ năng nào là tối quan trọng mà một người cần phải có để trở thành một Product Manager, mình sẽ chọn kỹ năng giao tiếp là yếu tố đứng đầu tiên trong danh sách.
Xem thêm: Khóa học Product Management – Quản lý sản phẩm cho người mới bắt đầu
2- Kỹ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định

Yếu tố thứ hai mà mình thấy một Product Manager cần có là kỹ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định – problem solving & decision making. Đây cũng lại là một kỹ năng mà nhiều công việc khác cũng cần, nhưng dưới góc nhìn của mình, nó cũng là thứ thiết yếu và vô cùng quan trọng với một người làm product.
Một ngày của mình khi là một Product Manager thường bắt đầu với vài câu hỏi và kết thúc bằng… rất nhiều câu hỏi khác.
- Business team hỏi về giải pháp ở góc độ sản phẩm cho vài ý tưởng kinh doanh mới.
- Designer hỏi về những update hoặc những thử nghiệm (táo bạo) trên concept hoặc workflow mà họ nghĩ rằng sẽ phù hợp và gần với user behavior hơn.
- User researcher hỏi về plan nghiên cứu, về những tập user đặc biệt với những tiêu chí lọc đầu vào để phù hợp nhất với từng giai đoạn sản phẩm.
- Technical team hỏi về một hướng giải quyết thay thế cho một vấn đề tạm thời chưa thể đáp ứng được về mặt kỹ thuật như yêu cầu ban đầu.
- Operations hỏi về các tình huống bất ngờ xảy ra trong quá trình vận hành mà họ chưa biết phải hỗ trợ người dùng như thế nào.
v.v…
Một ngày của một Product Manager sẽ cần trả lời rất nhiều câu hỏi như thế.
Với đặc thù của nghề product, sẽ không có câu hỏi nào giống câu hỏi nào, bởi có hàng trăm ngàn tình huống có thể xảy ra và không tình huống nào giống nhau. Những câu hỏi này cũng thường yêu cầu được giải đáp càng sớm càng tốt để từ đó các team sẽ triển khai tiếp phần việc của mình.
Do vậy, bạn chắc chắn cần một kỹ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định ở mức độ cực kỳ linh hoạt để có thể sắp xếp câu hỏi, phân tích dữ liệu bạn đang có rồi tìm ra những đáp án một cách sớm nhất và phù hợp nhất.
Theo mình thì đây là loại kỹ năng chịu ảnh hưởng nhiều bởi khả năng thiên bẩm, bao gồm sự thông minh và tính logic (để phân tích vấn đề), sự quyết đoán (để ra quyết định), nhưng cũng như nhiều thứ khác trên trái đất, nó hoàn toàn có thể được cải thiện qua thời gian, nếu chúng mình chịu khó học hỏi, rèn luyện để phát triển tư duy.
Nếu bạn muốn cải thiện phần này, có rất nhiều khóa học có thể giúp bạn. Cách đây mấy năm, mình cũng đã học một khóa Problem Solving & Decision Making trên Coursera và cảm thấy khóa học đó khá hay, mình để luôn link ở đây, trong trường hợp bạn cần nó.
Effective Problem-Solving and Decision-Making – University of California, Irvine.
3- Khả năng năng truyền cảm hứng

Việc truyền cảm hứng này không chỉ là tới những người sẽ sử dụng sản phẩm của bạn, mà còn tới những người đang cùng bạn tạo nên sản phẩm ấy.
Đây là một trong những thứ mình luôn để tâm, một cách thật lòng, dù ở bất kỳ công ty nào mà mình làm việc qua.
Tăng mức độ engagement của người dùng với sản phẩm, khiến cho người dùng yêu sản phẩm – đó chính là mục tiêu mà rất nhiều Product Manager mong muốn đạt được.
Nhưng mọi thứ sẽ tuyệt vời hơn nữa, nếu ngoài người dùng, bạn còn khiến cho cả những người đồng đội đang cùng bạn xây dựng sản phẩm cũng trở nên tin tưởng vào sản phẩm ấy, cảm thấy yêu nó và gắn kết với nó.
Họ chính là những người sẽ cùng bạn suy nghĩ để tìm ra những giải pháp tốt nhất, cố gắng để giải quyết vấn đề một cách hiệu quả nhất cho sản phẩm mà cả đội đã cùng nhau tin tưởng, yêu quý và đặt vào nhiều lòng nhiệt thành.
Nếu bạn là một Product Manager đang làm cho một sản phẩm start-up, bạn cần giúp đội của mình hiểu về Product Vision (tầm nhìn sản phẩm) và Product Strategy (chiến lược sản phẩm). Khi ta hiểu mình đang làm cho cái gì và vì cái gì, ta mới có thể xây dựng lòng tin và phát triển tình yêu lâu dài với nó được.
Dưới góc độ là một người truyền cảm hứng, bạn cần trở thành một “story teller” và kể câu chuyện về sản phẩm của bạn một cách sống động nhất có thể cho các “thính giả”, đó có thể là stakeholders, là development team, là end-users v.v… Với mỗi đối tượng khác nhau, bạn cần kể câu chuyện khác nhau, nhưng vẫn phải giữ nguyên cốt truyện và những tình tiết cốt lõi, đảm bảo tất cả đều hiểu câu chuyện giống nhau, hiểu đúng và hiểu đủ.
Tiếp theo đó, với những tính năng mà bạn sắp sửa phát triển cho sản phẩm, bạn sẽ cần kể một câu chuyện khác. Thông thường, việc xây dựng tính năng mới sẽ dựa trên nhu cầu của người dùng lẫn của business. Trong tình huống này, bạn cần hiểu rõ mục tiêu và lý do tại sao bạn cần làm tính năng ấy, rồi giúp cho cả đội phát triển sản phẩm hiểu điều đó cùng bạn, khơi lên cái thôi thúc và khao khát muốn cùng bạn làm ra nó để giải quyết một vấn đề gì đó.
Với mình, bước đầu tiên của quá trình này là xác định vấn đề cần giải quyết, ai là nhóm người đang trực tiếp gặp vấn đề và đánh giá xem liệu tính năng sắp phát triển có thực sự giúp giải quyết vấn đề ấy không. Nếu có tính năng mới này, người dùng mục tiêu sẽ được lợi gì, cuộc sống của họ sẽ có thêm điều gì tuyệt vời, mình ví dụ vậy…
Điều tiếp theo cần làm, đó là xác định rõ làm sao để đánh giá độ hiệu quả và thành công của tính năng mới, thông qua một bảng chỉ số đo lường độ thành công (success metrics). Điều này sẽ giúp cả đội phát triển sản phẩm cùng hiểu rõ những điều họ làm sẽ đem lại kết quả gì (thể hiện cụ thể qua con số nào), từ đó tạo cho họ một động lực rõ ràng dựa trên một mục tiêu cụ thể và xác đáng.
(Note: những thứ mình vừa viết trong đoạn phía trên sẽ đòi hỏi vài hard skills của một Product Manager, nhưng cái này mình sẽ nói tiếp trong các phần sau).
Cuối cùng là, sau khi tính năng đã được release, với vai trò là một Product Manager, bạn sẽ cần tiếp tục đo lường các chỉ số thể hiện sức khỏe sản phẩm, và dĩ nhiên là update thông tin cho cả team để khuyến khích mọi người cải thiện sản phẩm hơn nữa (khi số không đạt), hay chúc mừng nhau thiệt nhiều khi số được cải thiện.
Tóm lại, bạn sẽ giống như một product evangelist – nôm na là, người này giống như một người truyền giáo của sản phẩm, người sẽ gieo tình yêu và lòng tin của người khác đặt vào sản phẩm ấy, bồi đắp cho tình yêu và lòng tin đó lớn hơn mỗi ngày, giúp những người khác ngày càng gắn kết hơn với sản phẩm.
—
Để kết bài cho phần 1, mình muốn viết lại một câu hay hay:
The only way to do great work is to love what you do.
Đó là Steve Jobs nói thế. Còn mình thì mình nói:
The only way to create great product is to love your product first.
Nếu bạn đang đọc tới những dòng này, có lẽ bạn cũng đang đi trên con đường giống mình (hoặc có liên quan chút chút). Mình chúc bạn sẽ luôn tin và yêu sản phẩm bạn đang làm, sẽ luôn cảm thấy những gì bạn làm là có ý nghĩa và có thể mang lại những thứ có ích cho người khác, giúp cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn (nghe hô hào ghê nhưng đó thực sự là những giá trị mà các sản phẩm tốt và thành công đem đến cho thế giới).
Together, let’s build great products making the world a better place : )
Cám ơn bạn đã đọc bài. Đừng quên like và share nếu bạn thấy bài viết hữu ích nhé!
—
Đọc thêm các bài viết về nghề Product Management:
- The team series – Product Owner là ai?
- Học gì để trở thành Product Owner?
- Hành trình trở thành Product Manager từ con số 0
- Kĩ năng thiết yếu để trở thành Product Manager (phần 2)
Xem thêm: Khóa học Product Management – Quản lý sản phẩm cho người mới bắt đầu
3 thoughts on “Kỹ năng thiết yếu để trở thành Product Manager (phần 1)”
Pingback: Kỹ năng thiết yếu để trở thành Product Manager (phần 2) - Phuong Product Website
Pingback: Top 5 lý do Product Owner là nghề cực HOT - 2022
Pingback: Hành trình trở thành Product Manager từ con số 0 - Phuong Product Website 2022
Comments are closed.